تفاوت بین تسمه تایم و زنجیر تایم چیست؟

همانطور که گفته شد قبل از تسمه تایم، از زنجیر تایم در اتومبیل‌ها استفاده می‌شد. به ظاهر زنجیر تایم از مقاومت بیشتری نسبت به تسمه تایم برخوردار است، پس چه شد که اتومبیل‌سازان سراغ تسمه تایم رفتند که خطر پارگی آن بعد از مدتی وجود دارد؟ طراحان به این دلیل سراغ تسمه تایم رفتند که سر و صدای کمی در بخش موتور اتومبیل تولید می‌کند. در واقع زنجیر تایم به دلیل جنس فلزی، سر و صدای زیادی داشت.

در ضمن اگر تسمه تایم پاره شود قطعا آسیب‌دیدگی موتور کمتر از زمانی است که زنجیر تایم پاره شود. البته احتمال پارگی زنجیر تایم بسیار پایین است، اما اگر این اتفاق بیفتد میزان آسیب‌دیدگی بقدری خواهد بود که شاید مجبور شوید کل موتور را عوض کنید. امروزه استفاده از هم تسمه تایم و هم زنجیر تایم در اتومبیل‌ها رواج دارد. اتومبیل‌های ۶ سیلندر یا بیشتر از آن سراغ استفاده از زنجیر تایم رفته‌اند که البته استثناهایی هم وجود دارد. اتومبیل‌های مدرن و جدید با کنترل صدای زنجیر تایم و به دلیل مقاومت بیشتر، سراغ آن رفته‌اند. مثلا شرکت‌های معظم بنز، بی‌ام‌دبلیو و تویوتا از سال ۲۰۰۶ به بعد در محصولاتشان از زنجیر تایم استفاده می‌کنند.

به هر حال آنچه مسلم است تسمه تایم از پلاستیک ساخته شده و بعد از مدتی بر اثر اصطکاک و گرمای موتور آسیب می‌بیند. این آسیب‌دیدگی هم شامل از بین رفتن دندانه‌ها و همچنین پاره شدن خواهد بود. به همین دلیل کارخانه‌های اتومبیل‌سازی، روی کاتالوگ محصولاتشان، زمان مشخصی را براساس پیمایش یک اتومبیل مشخص می‌کنند تا بعد از این مدت، صاحب اتومبیل اقدام به تعویض تسمه تایم کند. در عوض زنجیر تایم حتی بدون نگهداری و مراقبت، سال‌های سال می‌تواند به کار کردن ادامه دهد و حتی عمر آن به اندازه عمر خود اتومبیل باشد. در حقیقت زنجیر تایم بر خلاف تسمه تایم نیاز به تعویض ندارد.

تاریخچه تسمه تایم

تسمه تایم برای اولین بار در سال 1962 در خودرو های کمپانی glas بصورت انبوه استفاده شد و پس از آن واکسهال و سایر شرکت ها از این تکنولوژی استفاده کردند اما باید بگوییم که اغاز کننده این مسیر شرکت پونتیاک بود که در سال 1960 خودرو های شش سیلندری خود را وارد بازار کرد که برای برقراری نظم در کاکرد موتور خود ناچار به استفاده از تسمه تایم شد.

پاره شدن تسمه تایم همیشه بخاطر فرسودگی آن نیست بلکه گاها بخاطر پاره شدن تسمه دینام و پمپ هیدرولیک و رفتن تسمه زیر تسمه تایم است.زمانی که تسمه تایم خودرو پاره شود عملکرد طبیعی باز و بسته شدن دریچه ها مختل شده و در کنار آن سوپاپ و پیستون با یکدیگر برخورد می کنند که با صدا همراه است مانند موتور پژو 206 ، اما در مورد موتور پراید فقط موتور خاموش می شود و پیستون و سوپاپ بر اثر پاره شدن تسمه تایم به یکدیگر برخورد نمی کنند.

 

تسمه تایم چیست

تسمه تایم خودرو یکی از قطعات اساسی در پیشرانه احتراق داخلی است که وظیفه زمان‌بندی و هم‌زمان‌سازی حرکت میل‌لنگ و میل‌بادامک را برای باز و بسته کردن سوپاپ‌ها برعهده دارد.

ممکن است در طول دوران استفاده از خودرو شخصی، نام تسمه تایم را از تعمیرکاران یا مالکان شنیده باشید. یکی از نگرانی‌های مهم رانندگان هنگام رانندگی و مسافرت، پاره‌شدن تسمه تایم خودرو است و داشتن اطلاعاتی درباره این قطعه، می‌تواند نقش مهمی در کاهش نگرانی‌ها و پیشگیری از وقوع حوادث و کاهش هزینه‌ها ایفا کند

تسمه تایم (Timing Belt) یا زنجیر تایمینگ (Timing Chain) یا کم‌بلت (CamBelt) بخشی از پیشرانه احتراق داخلی است که چرخش میل‌لنگ و میل‌بادامک را هم‌زمان‌سازی می‌کند تا سوپاپ‌های پیشرانه در زمان‌های مناسب هنگام سیکل‌های ورودی و خروجی هر سیلندر باز و بسته شوند. در پیشرانه تداخلی، تسمه تایم یا زنجیر تایم برای جلوگیری از برخورد پیستون به سوپاپ‌ها نیز حیاتی است. تسمه تایمینگ معمولا تسمه‌ای دندانه‌دار است که دندانه‌هایی در سطح داخلی‌اش دارد

زنجیر تایمینگ در قدیم برای هماهنگ‌سازی چرخش میل‌لنگ و میل‌بادامک استفاده می‌شد؛ اما امروزه منسوخ شده است. زمان‌بندی پیشرانه‌ها در ابتدا ازطریق زنجیر بود و باعث می‌‌شد پیشرانه خودرو با سروصدا و اصطلاحا سنگین کار کند. به‌همین‌دلیل و نیز به‌دلیل سادگی استفاده، هزینه کمتر، بی‌نیازی به روغن‌کاری و بازدهی بیشتر، به‌تدریج زنجیر تایمینگ جایش را به تسمه تایم داد.

کاربردهای تسمه تایم

تسمه تایم یا تسمه تایمینگ قسمتی از پیشرانه احتراق داخلی است که زمان‌بندی سوپاپ‌های پیشرانه را کنترل می‌کند. در بعضی از پیشرانه‌ها، برای این کار به‌جای تسمه از چرخ‌دنده استفاده می‌شود. بسیاری از پیشرانه‌های پیشرفته خودروهای تولیدی از تسمه تایم برای همگام‌سازی میل‌لنگ و میل‌بادامک استفاده می‌کنند. بعضی از پیشرانه‌ها، به‌ویژه ‌پیشرانه‌های مجهز به بادامک در طرح‌های بلوک سیلندر، از چرخ‌دنده برای رانش میل‌بادامک استفاده می‌کردند؛ اما این برای طراحی‌های میل‌سوپاپ‌رو (OHC) نادر بود.

استفاده از تسمه یا زنجیر تایمینگ به‌جای سیستم محرک دنده‌ای، به طراحان پیشرانه کمک می‌کند میل‌بادامک را دورتر از میل‌لنگ قرار دهند و در پیشرانه‌های دارای چند میل‌بادامک، یک تسمه یا زنجیر تایمینگ امکان قرارگیری میل‌بادامک را در فاصله بیشتر فراهم می‌کند

محل قرار گیری تسمه تایم در خودرو های مختلف متفاوت است اما در بیشتر موارد در سر سیلندر خودرو جایگذاری می شود البته بسیار مواظب باشید قرار دادن تسمه تایم و نصب آن به همین سادگی ها نیست و اگر فقط چند دندانه جابجا آن را نصب کنید یا دندانه های تسمه تایم را به اشتباه قرار دهید عملکرد موتور شما دچار مشکل میشود و سوپاپ و پیستون به یکدیگر ضربه وارد می کنند

علائم خرابی تسمه تایم

حالت‌های خرابی معمول تسمه تایم عبارت است از: لایه‌لایه و باز شدن هسته‌های فیبری تسمه یا ساییدگی و خردشدن دندانه‌های داخلی تسمه که باعث می‌شود قسمتی از تسمه صاف شود و دنده محرک در داخل آن بلغزد. پاره‌شدن تسمه به‌دلیل ماهیت کششی زیاد الیاف به‌کاررفته در آن غیرمعمول است. براده‌ها و آلودگی‌‌های مخلوط‌شده با روغن و گریس.
علائم خرابی تسمه تایم خودرو چیست؟

حالت‌های خرابی معمول تسمه تایم عبارت است از: لایه‌لایه و باز شدن هسته‌های فیبری تسمه یا ساییدگی و خردشدن دندانه‌های داخلی تسمه که باعث می‌شود قسمتی از تسمه صاف شود و دنده محرک در داخل آن بلغزد. پاره‌شدن تسمه به‌دلیل ماهیت کششی زیاد الیاف به‌کاررفته در آن غیرمعمول است. براده‌ها و آلودگی‌‌های مخلوط‌شده با روغن و گریس اغلب نادیده گرفته می‌شوند و به‌آهستگی در تسمه می‌توانند قرار گیرند و باعث پیشرفت روند سایش شوند اغلب نادیده گرفته می‌شوند و به‌آهستگی در تسمه می‌توانند قرار گیرند و باعث پیشرفت روند سایش شوند. کشش صحیح تسمه تایم بسیار مهم است و نباید خیلی شُل باشد که تسمه شلاق بزند و نه خیلی محکم باشد که سروصدا ایجاد و فشار زیادی به بلبرینگ‌های چرخدنده‌ها وارد کند. درهرصورت، اگر موارد یادشده رعایت نشوند، عمر تسمه تایم به‌شدت کوتاه می‌شود. جدا از خود تسمه تایم، خرابی تسمه سفت‌کن یا یاتاقان چرخ‌دنده‌های مختلف و هرزگرد نیز معمول است که باعث می‌‌شود تسمه از جای خود خارج شود

در مورد زمان تعویض تسمه تایم خیلی نمی توان نظر دقیقی داد چون بر اساس شرایط کارکرد خودرو متفاوت است پس پیشنهاد می کنیم با بازدید دوره ای زمان مناسب را برای خودرو خود به دست آورید البته چند علت وجود دارد که با مشاهده انها باید به فرسودگی تسمه تایم خودرو و فرا رسیدن زمان تعویض تسمه تایم شک کنید.

دور موتور بد عمل می کند

از بین رفتن دندانه ها

مشکلات استارت و حرکت

مشکلات اگزوز

اگر هر کدام از علائم بالا را مشاهده کردید شک کنید به این که زمان تعویض تسمه تایم فرا رسیده است.هرگز با یک تسمه تایم کهنه رانندگی نکنید. تعویض به موقع تسمه مهم ترین سرویس خودرو است؛ اگر کهنه شده باشد ریسک پاره شدن آن بسیار بالاست و هنگامی که پاره شود عواقب و خسارت های بدی را در پی خواهد داشت. اگر قصد مسافرت دارید حتما با مراجعه به مکانیک از سلامت تسمه مطمئن شوید تا در راه مشکلی برای شما به همراه نداشته باشد

زمان مناسب تعویض تسمه در اتومبیل های مختلف به شرح زیر است:

در زیر تعدادی از زمان های مناسب برای تعویض تسمه را آورده ایم، البته لازم به ذکر است این اعداد بر حسب تجربه به دست آمده و ممکن است این عددها با کاتالوگ تفاوت داشته باشد اما این کیلومتر ها با توجه به شرایط آب و هوایی و ترافیکی شهر تهران کیلومتر مناسبی برای تعویض هستند.

میتسوبیشی پاجرو 1992 – 2008 : 100000 کیلومتر

میتسوبیشی گالانت 1992 – 1993 : 85000 کیلومتر

میتسوبیشی لنسر 1990 – 1993 : 90000 کیلومتر

هیوندای آوانته : 100000 کیلومتر

هیوندای ورنا : 65000 کیلومتر

کیا ریو : 65000 کیلومتر

مزدا 323 : 70000 کیلومتر

تویوتا کرولا 2005 – 2012 : 90000 کیلومتر

فولکس واگن کدی : 85000 کیلومتر

فولکس واگن گل : 85000 کیلومتر

پژو 405 1.4 TU3 لیتری : 70000 کیلومتر

پژو 405 : 60000 کیلومتر

پراید : 100000 کیلومتر

رنو مگان 2000 : 60000 کیلومتر

رنو لوگان ( تندر ) : 40000 کیلومتر

سیتروئن زانتیا :65000 کیلومتر.

یکی دیگر از مشکلاتی که برای خودرو هایی مانند پژو 405 و دوو ممکن است در زمان پاره شدن تسمه تایم به وجود بیایید کج شدن سوپاپ است که میزان اسیب بستگی به دور موتور خودرو دارد که حتی ممکن است میزان ضربه به حدی باشد که سر سیلندر نیز دچار مشکل جدی بشود و شما مجبور به تعمیرات سنگین موتور خودرو خود شوید.

جالب است بدانید میزان کارکرد تسمه تایم به هیچ عنوان توسط یک شخص عادی قابل تشخیص نیست و نیاز به یک کارشناس خبره دارد.

اگر قصد خرید خودروی کارکرده را دارید کارشناسی خودرو را جدی بگیرید تا از ضرر های هنگفت که در آینده ممکن است برای شما اتفاق بیوفتد جلوگیری شود